Home
Vertalingen
Stukken
Strips
Genealogie
CV
Links
Zoek

Verschenen in Vrije Geluiden no.10, 24 juni 2000

Woe in plaats van tuut


Avro-Concertorgel, bespeeld door Pierre Palla, Bernard Drukker, Nigel Ogden, Arnold Loxam e.a. (dubbel-cd). Prijs / 25,-. Te bestellen bij de Avro, Hilversum, Postbank 1494000, onder vermelding van 'cd Concertorgel'.

In 1933 besloot een groep radioliefhebbers de Avro voor zijn tiende verjaardag een orgel te geven. De bedoeling was dat het instrument 'door zijn klanken de schenkers dag in dag uit op de meest aangename wijze aan hun geschenk [zou] herinneren'. Het orgel was gereed in 1936, en werd tot de jaren '70 inderdaad intensief gebruikt. Nadien is daar echter flink de klad in gekomen. En nu de Avro-studio onlangs is verkocht is de toekomst van het orgel ongewis. Voor de Avro voldoende reden om de klank van het befaamde instrument vast te leggen op een dubbel-cd met zowel historische als recente vertolkingen van licht-populair repertoire.

Het is een fascinerend document geworden. Niet omdat de muziek nou zo geweldig is; het fascinerende zit hem in het vakmanschap en de klinkende liefde die de bouwers en bespelers in het instrument geïnvesteerd hebben. Want dat rare synthetische geluid en die overdreven hang naar expressiviteit kun je moeilijk anders betitelen dan als kitsch, maar er zit wel degelijk een esthetiek achter. Iemand die een orgelpijp zo ver krijgt dat hij woe zegt in plaats van tuut is een meester in zijn vak. Ook de vrijwel universele toepassing van tremulanten – van mild tot mekkerend – en de toeters en bellen waarmee het apparaat letterlijk behangen is getuigen van een visie.

Wat organisten als Pierre Palla of Bernard Drukker eruit haalden is al even verbazend. Het palet reikt van aanzwellende melodieën, die wegsterven als een stormvlaag, begeleid door walmende akkoorden, tot floersige fanfares, compleet met woodblock en castagnetten. En toch staat al dat draaiorgelgeronk de individuele expressie geenszins in de weg. Nigel Ogden, die met hoorbaar plezier de tweede cd heeft volgespeeld, heeft bijvoorbeeld een heel eigen signatuur: bij hem klinkt het instrument soms haast als een 'gewoon' orgel.

Alles op dit album heeft een hoog camp-gehalte – het is mooi van lelijkheid – en is daardoor slechts draaglijk in kleine doses. Maar het blijft een mirakel.


© Frits van der Waa 2007