de Volkskrant van 13 oktober 1986, Kunst, recensie
Veronica's Meesterwerken in trek
PromeNos-concert: De Leeuw, Rachmaninof, Fontyn, Franssens. Uitvoerenden:
Groot Omroep Koor, Delta Ensemble, e.a. Solist: Anne Haenen. Muzikale leiding:
Kenneth Montgomery, Marc Desmet. In:
Muziekcentrum Vredenburg, Utrecht.
Veronica's Meesterwerken: Mozart-programma. Uitvoerenden: Radio
Kamer Orkest. Solist: Vovka Ashkenazy. Dirigent:
Jane Glover. In: Muziekcentrum Vredenburg, Utrecht. Radio: 18/10, 13.00 u., Radio 4.
Er is in tien jaar tijd veel veranderd in bet muziekleven van Utrecht. Destijds was de stad een
ingeslapen provincieplaats, waar bet plaatselijk orkest drieëntwintig jaar lang musiceerde in het
noodgebouw Tivoli, een grote boerenscbuur, die later door een glorieuze fik in de as gelegd werd. Sinds
de opening van bet Muziekcentrum, acht jaar geleden, is de Domstad uitgegroeid tot een muzikaal Mekka,
dat Amsterdam als "culturele hoofdstad" van Nederland naar de kroon steekt.
Die status wordt zelfs niet bedreigd door de nieuwe Stopera. Het Muziekcentrum spint juist garen bij
de daardoor aangezwengelde herstructurering van bet orkestenbestel: door het opgaan van het Utrechts
Symfonie Orkest in het Nederlands Philharmonisch is er voor de orkesten uit Amsterdam, Rotterdam en Den
Haag een prachtpodium bijgekomen.
Ook een aantal omroepen beeft het werkterrein verlegd naar bet Utrechtse. Naast de KRO, die al jaren
samenwerkt met het Muziekcentrum, herbergen TROS, NOS en Veronica met ingang van dit seizoen daar
eveneens hun concertseries. Daarbij speelt het aanmoedigingsbeleid van de gemeente Utrecht evenzeer een
rol als de wens van Hilversum om de omroeporkesten los te weken uit de studio en rechtstreeks in
contact te brengen met "het publiek".
Geramd
De Veronica Omroep Organisatie heeft dat uitgangspunt gretig overgenomen, en het daar meteen maar
bij gelaten. In zijn kamermuziekserie, elke zondagmiddag in de Hilversumse VARA-studio, voert de jonge
omroep een iets veelzijdiger aanbod op, maar in de Utrechtse serie Veronica's Meesterwerken zijn
fantasie en durf over vrijwel de hele linie welbewust uitgeschakeld. Want het moet natuurlijk "leuk
voor de mensen" blijven. Ton Koopman als solist in Poulencs Concert champètre, dat is nog
het aardigste initiatief temidden van de geramde klassiekers.
Evenmin als vorig jaar, toen de serie voor het eerst liep, doet Veronica recht aan de specifieke
taak van de omroeporkesten, het uitvoeren van muziek waarin de landelijke orkesten niet kunnen of
willen voorzien.
De belangstelling voor de Meesterwerken is groot, het valt niet te ontkennen. Voor een volle zaal
ging zaterdag het eerste concert in de reeks, vanzelfsprekend een Mozart-programma, waarin de
balletmuziek uit Idomeneo en de Symfonie nr. 29 een ietwat twijfelachtige combinatie
vormden met de Maurerische Trauermusik en het Krönungskonzert.
De Engelse dirigente Jane Glover geniet een reputatie als Mozart-specialist, die zij, hooggehakt en
wel, perfect staande hield. De 25-jarige pianist Vovka Ashkenazy (zoon van Vladimir) gaf een gracieuze,
zij het soms wat wollig klinkende interpretatie van het Krönungskonzert ten beste. Hij
maakte een nog wat weinig zelfverzekerde indruk – dat valt ook niet mee met zo'n vader –, maar
liet zich desondanks niet van zijn stuk brengen door het spontane applaus dat het publiek al direct na
het eerste deel op hem losliet.
Lege stoelen
De belangstelling voor de PromeNos-serie, terug in Utrecht na vijf jaar VARA-studio, viel de avond
daarvoor flink tegen. Van zoveel lege stoelen kan voor de musici nauwelijks een aanmoediging uitgaan.
Misschien moet het publiek de serie, met zijn combinatie van uiteenlopende concerten op één
avond, opnieuw ontdekken. Maar de comeback was ook weinig spectaculair: Rachmaninofs Vespers zijn
twee jaar geleden al uitgevoerd op hetzelfde podium door hetzelfde Groot Omroepkoor (nu enigszins
uitgeblust, niet verwonderlijk na de medewerking aan Messiaens Franciscus-opera een week
tevoren), en met dezelfde enthousiasmerende Kenneth Mongomery als dirigent. Alleen was het toen niet
bij de NOS, maar bij de KRO. De overmatig lange Vespers-compositie kon, met al zijn pracht, bij
herbeluistering niet blijven boeien.
Ton de Leeuws Invocations, waarin Anne Haenens aandeel wat floersig afstak naast de
oorspronkelijke vertolking van Jane Manning, beleefde weliswaar onder Montgomery een spannende
uitvoering, maar kan evenmin een oorspronkelijke keus genoemd worden. In november zal de trilogie
waarvan het werk deel uitmaakt integraal worden uitgevoerd in het kader van de feestelijkheden rond de
zestigste verjaardag van de componist.
De acht PromeNos-concerten zijn de etalages waarin de NOS haar samenwerking met buitenlandse
omroepen uitstalt. Dit concert was een muzikale uitwisseling met België, die gestalte kreeg in
twee opdrachtcomposities, puntgaaf uitgevoerd door het Delta Ensemble. In haar intuïtief opgezette
Cheminement haalt de Belgische componiste Jacqueline Fontyn te veel materiaal overhoop om
werkelijk te overtuigen. Pas in het laatste van de vier korte delen bereikt ze een zekere
zeggingskracht.
Het overwegend éénstemmige Low budget music van Joep Franssens is daarentegen
een ascetisch en rationeel geconstrueerd stuk, met een tergend voortkreupelende boogie als middendeel
en boeiende ritmische evenementen à la Frank Zappa aan begin en slot. De instrumentale
verkleuringen die Franssens nastreeft komen echter slecht uit de verf: door de eenstemmigheia worden de
overgangen te schoksgewijs, terwijl in de instrumentatie weinig rekening gehouden lijkt te zijn met de
natuurlijke dynamische verschillen tussen blazers en strijkers, of met het kleurverschil dat de hoge en
lage registers van één instrument opleveren.
Het ziet er naar uit dat ook in de komende zeven PromeNos-concerten de opdracht-composities het
meest saillante onderdeel zullen blijven. De categorie orkestwerken omvat hoofdzakelijk reprises van
twintigste-eeuws repertoire. Het meest opzienbarende programma in de reeks is het eerstvolgende, op 14
november. Dan speelt het Radio Filharmonisch Orkest Mahlers Tiende Symfonie, in de versie van Remo
Mazetti. Het concert maakt deel uit van Mahler X, een tiendaags project (ook weer in Utrecht)
rondom dit laatste, onvoltooide werk van Mahler.
Gekweel
Het PromeNos-aanbod als geheel heeft er wel eens flitsender en veelzijdiger uitgezien. KRO en VARA
lijken met hun soms spectaculaire produkties het voortouw over te gaan nemen. Maar in elk geval
presenteert de NOS een cultuurbeleid, en dat kan van Veronica's serie niet gezegd worden.
Willen de omroepen evenwel ernst maken met hun Utrechtse concertseries, dan zal men toch op zijn
minst een akkoord met de directie van Hoog Catharijne moeten sluiten. Dit om te verhinderen dat de
euforie van de vele treinende concertbezoekers bij hun tocht door het winkelcentrum, de enige
verbinding met het station, snerpend verstoord wordt door het gekweel van Letty de Jong uit honderden
onzichtbare luidsprekertjes.
© Frits van der Waa 2006
