Home
Vertalingen
Stukken
Strips
Genealogie
CV
Links
Zoek

de Volkskrant van 14 april 1987, Kunst, recensie

NIVEAU BIJ EIGENTIJDSE MUZIEK-CONCOURS OPVALLEND HOOG

Westduitse accordeonist wint Gaudeamus

ROTTERDAM - Het 24ste Internationaal Gaudeamus Concours voor vertolkers van eigentijdse muziek is gewonnen door de Westduitse accordeonist Stephan Hussong (25). De pianist Josef Anton Scherrer (34), eveneens uit West-Duitsland, en de Nieuwzeelandse klarinettist Peter Scholes (30) bezetten de tweede en derde plaats. De speciale prijs die was uitgeloofd voor de beste vertolking van hedendaagse gitaarmuziek ging naar de Nederlander Gijsbrecht Royé (24).

"Het jureren was moeilijk dit jaar, omdat het niveau zo hoog lag", zegt basklarinettist Harry Sparnaay, de voorzitter van de jury die verder bestaat uit Leo Brouwer, Jane Manning, Georg Mönch, Zygmunt Krauze en Robby Faverey.

De opvallend hoge kwaliteit blijkt alleen al uit het gegeven dat de jury veertien in plaats van twaalf deelnemers doorliet naar de tweede ronde. Sparnaay vindt het zelfs spijtig dat er voor het slotconcert (tevens derde ronde) in de Rotterdamse Doelen niet meer dan drie finalisten geselecteerd mochten worden. Toch is de beslissing om Hussong de eerste prijs toe te kennen unaniem geweest.

Hussong, de enige accordeonspeler onder de 41 deelnemers, dankt zijn prijs, vijfduizend gulden groot, evenzeer aan zijn perfecte techniek als aan de grote muzikale spanning die hij daarmee teweeg weet te brengen. De accordeon wordt door menigeen nog geassocieerd met straatmuziek en smartlap. Maar Hussong, de ogen geloken, de wang koesterend op de balg van zijn instrument gevlijd, laat horen dat de accordeon een volwaardig concertinstrument is. De herinnering aan volksdans, Jordaan en Piazzola vervaagt volkomen, zelfs al duiken er in Music for accordion van Joachim Krebs nog wat Balkan-achtige ritmes op.

Indrukwekkender nog dan Hussongs vingervlugheid op de rijkelijk voorhanden liggende toetsen en knoppen is zijn gedoseerde behandeling van de balg, de "longen" van het instrument. Vooral in Lothar Kleins Esercizi, met zijn vele dynamische nuances, scherp-gestoten akkoorden en klaaglijke glissandi is die beheersing essentieel.

Ondanks de inspanning van spelers als Mogens Ellegaard in Scandinavië en Miny Dekkers in Nederland is de emancipatie van de accordeon nog niet werkelijk op gang gekomen. Hussongs bekroning kan een zetje in de goede richting betekenen.

"Deze uitslag is heel goed voor het instrument", vindt Sparnaay, en hij wijst erop dat de belangstelling voor de basklarinet pas op gang kwam nadat hij zelf in 1972 het Concours had gewonnen. "Maar Hussong moet er nu wel voor aan het werk. Componisten aanschrijven, zorgen dat er stukken komen."

Te weinig goede muziek, dat probleem speelt niet alleen bij de accordeon, hoewel je een concours natuurlijk ook met een middelmatig stuk kunt winnen. Zo veroverde klarinettist Peter Scholes de derde prijs met fraaie vertolkingen van beschaafd moderne speelmuziek, zoals zijn eigen stuk Wireless, waarin hij de expressieve mogelijkheden van het instrument met veel effect uitbuit.

Tweede-prijswinnaar Josef Anton Scherrer had daarentegen ruime keus. Pianostukken zat. Weliswaar is zijn interpretatie van Theo Loevendies Walk bij de finale wat futloos, maar de waanzinnige ritmische problemen in Time sequence, een mechanisch en extreem virtuoos stuk minimal music van de Japanse componist Toshi Ichiyanagi, biedt hij schijnbaar moeiteloos het hoofd. In de eerste ronde heeft hij, met een kristalhelder gespeelde Boulez-sonate, al bewezen over meer dan puur technische vaardigheden te beschikken.

Het is voor het eerst dat er in het Gaudeamus Concours een extra prijs voor één instrument wordt toegekend. Na de gitaar krijgt volgend jaar de piano bijzondere aandacht.

Gijsbrecht Royé, de winnaar van de speciale prijs, een bedrag van vijfduizend gulden, is – voor een gitarist – een uitzonderlijke verschijning. Zijn knoestig, baardig voorkomen is wonderwel in overeenstemming met dat van zijn instrument, een tiensnarige gitaar, die zichtbaar sporen van huisvlijt vertoont. Royé heeft zich vooral toegelegd op de impulsieve, quasi-primitieve muziek van Maurice Ohana, van wie hij in het finaleconcert Cadran lunaire uitvoert. Hij blijkt een meester op zijn eigenaardig instrument, dat hij nu eens liefdevol betokkelt, om er dan weer genadeloos op los te beuken, ruig, maar helder.

Het Gaudeamus Concours-nieuwe stijl wordt georganiseerd in nauwe samenwerking met de Rotterdamse Kunststichting, die in het aanvullend programma een brede definitie van het begrip "eigentijdse muziek" hanteert. Zo krijgt het festijn een luidruchtig besluit met een optreden van de popformatie Superzinc+ in de sfeervol verduisterde Doelenfoyer. Terwijl atoomexplosies, staatshoofden en computergraphics in lichtprojecties langs de wanden wervelen loopt de 78-jarige Walter Maas, die in 1950 de Gaudeamus-stichting oprichtte, enigszins verdoofd, maar intens genietend rond. De winnende accordeonist bestelt met gebarentaal een drankje.

Voor het eerst treedt het Gaudeamus Concours buiten de muren van de Doelen. En hoe. Een straatlantaren belicht de gezichten van een paar verbaasd omhoogkijkende voorbijgangers.


© Frits van der Waa 2006