Home
Vertalingen
Stukken
Strips
Genealogie
CV
Links
Zoek

de Volkskrant van 20 maart 1989, Kunst, recensie

VARA-matinee met opera 'Armida' van Joseph Haydn

Pendel tussen aria en recitatief

VARA-Matinee: Armida, opera van Joseph Haydn, door het Radio Kamer Orkest en solisten o.l.v. Arnold Østman. Concertgebouw, Amsterdam. Radio 4: vanavond, 18.30 uur.

Haydn geen opera's geschreven? Niks hoor.

Toegegeven, hij wijdde zich, als hofcomponist van de Esterházy's, vaker aan een burletta per musica of aan een marionetten-opera dan aan het grote werk, en er zijn nogal wat partituren verloren gegaan, maar niettemin was zijn produktie aanzienlijk: de annalen vermelden minstens twee dozijn muziektheaterstukken.

Veelbetekend is het wel dat Haydn, toen hij eenmaal artistiek gesproken een vrij man was, het genre vrijwel niet meer heeft beoefend.

Haydns laatste opera voor Esterházy, Armida, gecomponeerd in 1783, is vanavond te horen op Radio 4. De VARA organiseerde en registreerde de concertante uitvoering, die het dramma eroico eergisteren onder Arnold Østman in het Concertgebouw beleefde.

De Zweed Østman is een specialist op het gebied van historisch verantwoorde uitvoeringspraktijk, in het bijzonder van barok- en klassieke opera's. Die deskundigheid was zowel af te horen aan zijn zwierige behandeling van het tempo als aan de lichte, open klanken en de vloeiende lijnen die hij het Radio Kamer Orkest ontlokte. Het enige smetje was dat er hier en daar een ongelijke inzet viel.

Bij de vocalistengroep moet Østman wat minder affiniteit met het "authentieke" klankideaal aangetroffen hebben. De twee hoofdrolspelers, sopraan Karen Huffstodt (Armida) en tenor Bruce Ford (Rinaldo), beiden afkomstig uit Amerika, lieten aanvankelijk enigszins gespannen, Verdi-achtige geluiden horen. Maar die ongunstige eerste indruk wist Huffstodt gedeeltelijk en Ford bijna geheel weg te vagen naarmate de uitvoering vorderde. Huffstodt, een zangeres wier stem eerder opvalt door volume en permanent wave dan door klankschoonheid, was overigens op korte termijn ingesprongen voor Gianna Rolandi.

Bij de vier rollen van het tweede plan viel vooral Sunny Joy Langton op als Zelmira. Langton, een lyrische sopraan, ook al uit de States, doet haar twee voornamen alle eer aan. Ook de jonge Nederlandse tenor Kor-Jan Dusseljee en de Oostenrijkse bas Anton Scharinger leverden stijlvolle bijdragen.

Haydns opera was de derde en laatste in het Armida-cyclusje van de VARA-matinee. Eerder dit seizoen gingen de Armida's van Rossini en Gluck, nog nooit eerder uitgevoerd in Nederland. Maar het zijn bij lange na niet de enige opera's die gebaseerd zijn op Torquato Tasso's gedicht Gerusalemme Liberata.

Of het nu door de opzet van het libretto komt, of doordat Haydn niet zo'n volbloed opera-componist was als Mozart, maar in de eerste twee van de drie bedrijven komt het drama niet echt tot leven, hoeveel uitstekende muziek ze ook bevatten. Het eerste bedrijf pendelt op tamelijk orthodoxe wijze tussen recitatief en aria, het tweede komt al wat los uit dat stramien, maar pas in het derde, dat zich afspeelt rondom een taverboom in een griezelbos, treden de aria's en het "gewone" recitativo secco wat terug ten gunste van geraffineerd uitgecomponeerde recitatieven met orkestbegeleiding.

En daarin komt ook Haydns inventiviteit het best tot uiting. Het zijn de onverwachte afslagen en de verrassende doorkijkjes, de puntige stilte hier, de symfonische voetzoekers daar, die de dramatische lay-out onvoorspelbaar en daarmee boeiend maken.


© Frits van der Waa 2006