Home
Vertalingen
Stukken
Strips
Genealogie
CV
Links
Zoek

de Volkskrant van 04-06-1996, Pagina 12, Kunst, recensie

Geconcentreerde toewijding van orkest bij afscheid Lucas Vis

Donatoni, Ives, Wagemans en Lutoslawski, door het Noordhollands Philharmonisch Orkest o.l.v. Vis m.m.v. Irvine Arditti. Concertgebouw, Haarlem.

Lovende bewoordingen, twee erepeninngen en een emmer vol champagneflessen, neergelaten van het plafond, vielen dirigent Lucas Vis ten deel bij het concert waarmee hij zondag afscheid nam van het Noordhollands Philharmonisch Orkest. Vis heeft het NPO acht jaar geleid. Samen met programmeur Piet Veenstra heeft hij kans gezien het gezelschap tot het meest vooruitstrevende onder de Nederlandse symfonie-orkesten te maken.

Niet dat Beethoven en Brahms taboe verklaard zijn, maar de nadruk ligt bij het NPO toch duidelijk op programma's als dat van het afscheidsconcert: het bestond uitsluitend uit twintigste-eeuwse composities, van Ives' Second Orchestral Set uit 1915 tot het vier jaar oude Requiem van Peter-Jan Wagemans.

Vis heeft loon naar werken gekregen. De gedurfde, maar doordachte programmering van het Noordhollands Philharmonisch NPO is ook bij de Raad voor Cultuur in goede aarde gevallen. In zijn onlangs uitgebrachte advies beveelt de Raad aan het budget van het NPO te verhogen, niet alleen om de kwaliteit van de programma's te waarborgen, maar ook om het orkest, dat in de jaren tachtig stevig moest inkrimpen, met enkele musici te kunnen uitbreiden. Buiten het Koninklijk Concertgebouworkest en het Rotterdams Philharmonisch Orkest, aan wie de Raad extra geld wil geven voor respectievelijk de Première-serie en het Gergjev-festival, is het NPO het enige symfonie-orkest dat zo gunstig wordt beoordeeld.

'Het is niet zo'n echt afscheid: donderdag om half tien zien we elkaar weer', zei Vis in zijn dankwoord. Er staan namelijk nog twee concerten met winnaars van het Koningin Elisabeth Concours op de agenda. En ook daarna is Vis niet echt weg, want hij keert volgend jaar weer terug voor gastoptredens. Hij stapt niet over naar een ander orkest, al blijft hij uiteraard actief als dirigent, onder andere van zijn eigen Aquarius Ensemble. Daarnaast geeft hij leiding aan het Tweede Fase Instituut van de conservatoria van Tilburg en Maastricht.

De mooiste beloning die Vis zondag kreeg was misschien wel de geconcentreerde toewijding die de musici aan de dag legden. De weidse dimensies en dooreengevlochten muziekmassa's van Ives' Second Orchestral Set kregen een opmerkelijke transparantie, terwijl de dunne, langs elkaar schuivende melodische lijnen die Wagemans in zijn Requiem ontvouwt tot in het ijlste pianississimo hun spanning behielden. In dit Requiem, dat, een eerdere radio-uitvoering daargelaten, zijn Nederlandse première beleefde, vaart Wagemans opnieuw zijn eigen koers door een wonderlijk amalgaam van traditionele en eigentijdse samenklanken. Het werk vervalt ten slotte wat zonderling tot stilte, maar bij een Requiem mag zoiets.

Dankzij het fabuleuze vioolspel van Irvine Arditti, die het concert met Donatoni's solowerk Argot opende, kreeg het sluitstuk, Witold Lutoslawski's Chain 2, althans nog iets wat uitsteeg boven een oeverloze stroom van verzinsels. De accuratesse waarmee het orkest de dirigent volgde in alle rusteloze riedels en ritmes wijst erop dat Vis zijn stokje met een gerust hart kan overgeven aan zijn opvolger. Dat is David Porcelijn, eveneens een dirigent die het avontuur niet schuwt. En aangezien Veenstra verantwoordelijk blijft voor de programmering is dat avontuur nog lang niet ten einde.


© Frits van der Waa 2006