Home
Vertalingen
Stukken
Strips
Genealogie
CV
Links
Zoek

de Volkskrant van 11-10-1996, Pagina 12, Kunst, recensie

Schat uitbundig en levenslustig

Schat, De Leeuw en ander werk door het Arion Ensemble en Stefica Zuzek ol.v. Alexandru Lascae en blazers van het Residentie Orkest o.l.v. Micha Hamel. Nieuwe Kerk, Den Haag.

Componist Peter Schat, die nooit verlegen zit om visioenen, heeft een wereldomspannend idee opgevat: op de eerste dag van het Derde Millennium wil hij de zon een etmaal lang verwelkomen met muziek.

In dit gedroomde nieuwjaarsconcert, getiteld Orfeo Mundi, zouden alle mogelijke muzieksoorten moeten klinken. Het begint en eindigt bij de datumgrens; in elke volgende tijdzone staat een groep musici klaar om het van de vorige over te nemen. In Schats voorstelling zal de diapason, de internationale stemtoon, van de ene locatie naar de volgende worden doorgegeven, en zo fungeren als de rode draad die alle deelnemende muzieken met elkaar verbindt.

Waarvan akte in zijn eigen voorzet, getiteld Diapason, die woensdag in de Haagse Nieuwe Kerk zijn première beleefde. Middenin het stuk blijft de muziek hangen op een a uit de piano, de musici 'stemmen bij', en vervolgens klinkt een herhaling van het voorafgaande. Ook de architectuur van het stuk zelf wordt bepaald door dit idee: de verschillende secties komen telkens even tot stilstand op een liggende toon - ik heb ze niet geteld, maar het zou me niet verwonderen als Schat ze alle twaalf aandoet.

Diapason is een bondig, maar opvallend uitbundig en levenslustig stuk. Over ritmisch pulserende blazersakkoorden ontvouwt zich een fanfare-achtige melodie, die meer en meer opgaat in het geheel en gevolgd wordt door een lyrisch getint, maar nog altijd stuwend intermezzo waarin de fluit en de piano een belangrijk aandeel hebben, wat vervolgens plaats maakt voor een hymnische akkoorden-euforie. Opvallend is de klankverwantschap (blazers, basgitaar) met vitale stukken als Thema en To you, die Schat aan het eind van de jaren zestig componeerde.

Even opvallend is het dat de bezetting van Diapason, dat werd uitgevoerd door een groep blazers van het Residentie Orkest, overeenkomt met die van Orkest de Volharding - alsof Schat toch eens voor dit door zijn collega Louis Andriessen opgerichte ensemble wilde schrijven. Dit verband viel extra op doordat de uitvoering werd voorafgegaan door twee stukken uit het Volharding-repertoire, Geert van Keulens Gestel en zijn bewerking van Prokofjevs Vijf Sarcasmen.

Dit kleurrijk blaasgeweld leverde een fraai contrast op met de veel mildere klanken van Debussy's Danse sacrée et danse profane, Ton de Leeuws Music for strings en Schats in 1984 gecomponeerde Serenade, uitgevoerd door het Arion Ensemble. Deze strijkers-subdivisie van het Residentie Orkest neigde in de ruime akoestiek van de Nieuwe Kerk tot een zekere zwemmerigheid, die dirigent Alexandru Lascae echter binnen de perken hield.

Helaas werd dit luisterrijke programma maar één keer uitgevoerd, zodat een volgende uitvoering van Diapason misschien tot 2000 op zich zal laten wachten. Verder is er deze maand geen gebrek aan Schat-muziek: op 25 oktober brengt het Residentie Orkest zijn Een Indisch Requiem in premiére, en zaterdag begint de Nationale Reisopera aan een serie opvoeringen van zijn sprankelende strip-opera Aap verslaat de Knekelgeest uit 1980.


© Frits van der Waa 2006