de Volkskrant van 03-05-2001, Pagina K31, Kunst katern, Achtergrond
Gelukkig met Bach
Ivo Janssen is een pianist die niet bang is voor zijn vingers. Hij timmert en klust graag en heeft zijn woonboot eigenhandig verbouwd tot een drijvende minivilla naar eigen ontwerp. Die woonboot is tevens het kantoor-aan-huis van Void Classics, het label dat Janssen enkele jaren geleden heeft opgericht, samen met zijn echtgenote Lynne Leegte, aan wie het zijn naam dankt.
In drie jaar tijd heeft Void tien cd's uitgebracht, die allemaal eigenhandig door Janssen zijn volgespeeld. Bach, veel Bach, maar ook Schumann, Debussy, Chopin en Simeon ten Holt zijn van de partij, want de 37-jarige Janssen is veelzijdig in zijn voorkeuren. Wel heeft hij begin dit seizoen een paar maanden vrij genomen. 'Ik had het daarvoor kennelijk toch dermate druk gehad dat dat nodig was', zegt hij. 'En het was ook tijd om na te denken over de vraag: wat wil je wel blijven doen en wat niet?'
In 1986, een jaar voor hij van het conservatorium kwam, won Janssen het Eindhovense Tromp Concours, waarmee zijn carrière als vanzelf een aanvang nam. Zowel in het klassieke als in het moderne-muziekcircuit was hij al snel een goede bekende. 'Naast mijn solo-optredens heb ik ook een hele tijd met veel verschillende mensen samengespeeld', vertelt hij. 'Maar op een gegeven moment merkte ik dat die twee dingen elkaar een beetje begonnen te bijten. Toen ben ik dat veel meer gaan doseren.'
Op dit moment speelt hij nog regelmatig samen met saxofonist Arno Bornkamp, met wie hij al zeventien jaar samenwerkt. Daarnaast vormt hij een duo met hoboïste Pauline Oostenrijk, en een trio met hoboïst Han de Vries en altviolist Henk Guittart. Janssen: 'Ik wil de kamermuziek niet missen, maar ik moest de balans weer terugvinden.'
Janssens besluit om het complete klavierwerk van Johann Sebastian Bach uit te voeren en op cd te zetten legt ook geen geringe druk op een pianistenleven. Het begon min of meer toevallig, vertelt Janssen. 'Ik werd een jaar of zeven geleden gevraagd om Bach te spelen op een feestje van een meneer die te maken had met het Bachkoor Holland, in Leiden. Die man is helemaal gek van Bach, en met name van Bach op piano. Kort daarna vroeg hij me of ik daar in de Lokhorstkerk alles van Bach zou willen spelen.'
Het idee was de integrale Bach niet alleen in een concertserie uit te voeren, maar ook op cd uit te brengen. Maar het bleek moeilijk om bij de bestaande labels voet aan de grond te krijgen. Janssen: 'Na de zoveelste afwijzing - ik had de hoorn nog in mijn hand - besloot ik om het gewoon zelf te doen. Ik was het zo zat. Het was binnen de kortste keren geregeld, twee weken later zat ik in de Evangelisch-Lutherse Kerk in Haarlem de Goldbergvariaties op te nemen. En dat werd een hit.'
Een 'hit' wil in dit verband zeggen dat er meer dan drieduizend exemplaren van de cd zijn verkocht. Maar het gaf een 'goede kick' om door te gaan.
'Daarbij komt dat ik kennelijk goed gedij in een omgeving met microfoons. ik blijf dan redelijk ontspannen spelen. Ik ga het ook niet eindeloos overdoen, want ik weet waar ik mijn grens moet leggen. Meestal speel ik een stuk drie keer, en daar kies ik dan de goede takes uit. En verder vind ik het belangrijk voor mezelf om iets concreets na te laten. Concerten zijn per definitie vluchtig.'
Per jaar geeft Janssen tussen de zestig en zeventig concerten, waarin het werk van Bach vanzelfsprekend een belangrijke plaats inneemt. Maar hij combineert dat graag met andere muziek. Dat was ook de grondslag van het toccata-project van twee jaar geleden, waarin hij Bachs toccata's flankeerde met speciaal voor hem geschreven toccata's van Nederlandse componisten.
'Een van de leuke dingen van het werken met levende componisten is dat het alles zo lekker relativeert', vindt hij. 'Alles staat dan wel noot voor noot op papier, maar het kan heel goed dat zo'n componist naast je zit en zegt: 'Ja, zoals jij het doet is het eigenlijk ook heel mooi. Weet je wat? We veranderen dat tempo gewoon.' Dan ga je toch denken: waarom zou dat soort flexibiliteit voor Beethoven en Brahms en Chopin niet gegolden hebben? Zoiets zet de muziek in een ander perspectief.'
Naast de Bach-reeks die Janssen naar schatting tot het jaar 2006 bezig zal houden, liggen er nog andere projecten in het verschiet. Hij wil weer meer Brahms gaan spelen: 'Dat is een absolute must, ik vind dat zulke geweldige muziek. De pianoklank is altijd heel speciaal: het geluid, de akkoorden, het heeft een ontzettende kwaliteit. Bij Brahms klopt het sowieso altijd: de proporties, de klankverhoudingen, de afwisseling van uitbundige en meer gracieuze of bezonken dingen. En het is muziek die een groot geluksgevoel kan oproepen. Dat heb ik met Bach trouwens ook. Als je Bach speelt, of Brahms, ga je je gewoon beter voelen.'
Recente opnamen van Ivo Janssen:
Bach: Engelse Suites. VOID; Debussy: Suite Bergamasque, Deux Arabesques, Pour le piano e.a.. VOID.; Chopin: Préludes en Nocturnes. VOID; Ten Holt: Soloduiveldans II-IV. VOID; Toccata! (werk van Bach, Andriessen, Van Dijk, Laurillard, Braam, Samama, Borstlap, Lann, Derksen en Oorebeek). NM Extra.
Meer informatie: www.voidclassics.com
© Frits van der Waa 2006
