de Volkskrant van 11-05-2001, Pagina 2, Kunst, Interview/Portret
'Je kunt Bach snel verpesten'
AMSTERDAM
Jonge violist wint optreden met Nederlands Kamerorkest. 'Ik heb nog een heleboel in mijn hoofd.'
De klank van de viool, daar begon het mee voor Tjeerd Top. Zijn zeven jaar oudere broer speelde viool, zodat hij die met de paplepel ingegoten kreeg. Die broer, Edward, is intussen overgestapt naar een carrière als componist. Tjeerd (22) was de eerste die de familienaam eer aandeed door vorige maand, het Oskar Back-concours voor jonge violisten te winnen.
Behalve een studiebeurs van dertigduizend gulden behelst die prijs drie optredens met het Nederlands Kamerorkest. Dit weekeinde is het zover, en speelt Top in het Concertgebouw de beide Romances van Beethoven.
Twee jaar geleden deed Top ook al mee aan het Oskar Backconcours. Hij bereikte de tweede ronde. Dus koesterde hij de hoop ditmaal iets verder te komen. 'Ik wist dat het erom ging spannen en dat ik wel een kans maakte', zegt hij. 'Maar pas toen ik in de finale stond wilde ik ook echt die eerste prijs halen.'
Top - tenger, blond, met een brilletje en een ontwapenende grijnslach die van tijd tot tijd doorbreekt - heeft vorig jaar de eerste fase van zijn opleiding voltooid aan het Koninklijk Conservatorium, bij Jaring Walta. Nu studeert hij in Amsterdam bij Alexander Kerr.
Het winnen van de prijs heeft zijn leven vanzelfsprekend enigszins overhoop gegooid. 'De afgelopen twee jaar heb ik veel invalwerk gedaan bij het Residentie Orkest en het Radio Filharmonisch, maar daar heb ik nu weinig tijd meer voor', zegt hij met een zweem van spijt in zijn stem. 'Ik wilde me goed voorbereiden op de concerten van deze week. Beethovens romances zijn wel standaardrepertoire, maar het is al jaren geleden dat ik ze voor het laatst gespeeld heb.'
Hoe het nu verder moet, daar is hij nog niet echt uit, maar de Verenigde Staten, waar zijn leraar Alexander Kerr vandaan komt, lokken: 'Die hele heldere, superverfijnde, soms bijna gladde manier van spelen, dat vind ik het summum van vioolspel'. Nee, hij beschouwt zichzelf nog niet als volleerd: 'Ik moet vooral leren meer toondifferentiatie te krijgen, meer verschillende klankkleuren. Ik heb nog een heleboel in mijn hoofd wat er nu niet uitkomt. En verder wil ik me meer thuisvoelen in elke stijlperiode. Daar heb ik nog wat moeite mee'.
Anders dan sommige van zijn collega's heeft Top een uitgesproken voorliefde voor nieuwe muziek. Niet zozeer voor het rabiaat-moderne werk, maar eerder voor naar het neo-expressionistische neigende componisten als Wolfgang Rihm en Bernd Alois Zimmermann. 'Het spannendste vind ik nog steeds om echt nieuwe stukken te spelen, liefst premières. Dat hoop ik nog vaak te doen.'
De laatste tijd begint Top zich ook steeds meer thuis te voelen in het romantische repertoire. Het enige waar hij nog tegenop ziet, is de muziek van Bach: 'Dat zit in zo'n apart hokje. Je kunt er bijna niet aankomen, en je kunt het heel snel verpesten. Dat is mijn enige angst, en daar moet ik gewoon vanaf.'
Intussen liggen er op de zolderkamer van de laureaat twee oude violen, een Pressenda uit het midden van de negentiende eeuw en een driehonderd jaar oude Rugeri, beide afkomstig uit het Bruikleenfonds van het Oskar Backconcours. Top mag er een uitkiezen, die hij vervolgens zes jaar mag gebruiken (de andere gaat naar tweede-prijswinnares Frederieke Saeys).
'Prachtige instrumenten', vindt Top. 'Het is heel leerzaam om erop te spelen, en vooral om meteen klank te horen zonder dat je er zelf hard voor hoeft te werken. Ik speel nu sinds een jaar op een nieuwbouw-instrument van Jan van der Elst. Dat heb ik zelf ingespeeld, en daar voel ik me intussen zo op thuis dat die overstap nogal onwennig is.'
Welke van de twee het ook wordt, zijn nieuwe viool hangt Top niet aan de wilgen. 'Het wordt waarschijnlijk de oude viool voor het oude repertoire, en voor hedendaagse muziek mijn eigen viool. Want dat is toch een beetje vioolmishandeling. Die oude instrumenten zijn op die belasting gewoon niet gebouwd, daar is Tsjaikovski eigenlijk al te veel voor.'
Nederlands Kamerorkest olv Hans Vonk mmv Tjeerd Top, 11, 12 en 13 mei, Concertgebouw, Amsterdam.
© Frits van der Waa 2006
