de Volkskrant van 08-12-2003, Pagina 14, Kunst, Reportage
'Hoe vaak hebben jullie gerepeteerd?'
DEN HAAG
Enthousiast Haags Conservatorium eert Steve Reich, de aartsvader van de minimal music
'Ik ben een dief, als iedere componist'
Deze maand worden in het Haags Conservatorium een groot aantal werken van Steve Reich uitgevoerd. Films, workshops en lezingen completeren deze hommage.
Zes vleugels staan in een aaneengeschoven dubbele rij op het podium van de Arnold Schönbergzaal in het Haagse conservatorium. Een schemerend, pulserend akkoordenveld stijgt op uit de honderden snaren. Op het eerste gehoor klinkt het statisch, met zijn eindeloze herhalingen, maar toch is het vol leven. Noten kaatsen heen en weer tussen de instrumenten, en er komen steeds weer andere melodische figuurtjes uit naar voren. De musici repeteren Six Pianos van Steve Reich.
De componist, te gast bij een groots aan zijn werk gewijd conservatoriumproject, loopt luisterend heen en weer door de zaal om de klankbalans te beoordelen. 'Briljant!' roept hij als het laatste akkoord weggestorven is. 'Hoeveel repetities hebben jullie hier aan besteed?' Dat weten de studenten niet precies meer, maar het zullen er toch een stuk of vijftien geweest zijn. Reich laat nog een paar passages overdoen, om wat interessante ritmes in de middenstemmen naar voren te halen.
Het Steve Reich-project past in de traditie van het Koninklijk Conservatorium om geregeld een belangrijke levende componist in huis te halen. En dat is Reich, 67 inmiddels, al vele jaren. Hij was een van de aartsvaders van de minimal music maar heeft zijn idioom verlegd. Zijn huidige werk is veel complexer dan dat van het dertig jaar oude Six Pianos.
Al zijn belangrijke werken komen in het festival aan bod. Ook zijn er workshops, filmvoorstellingen, lezingen en natuurlijk veel concerten, waarin niet alleen muziek van Reich klinkt, maar ook van allerlei componisten uit heden of verleden die op een of andere manier iets met hem te maken hebben. Dat zijn er veel. 'Ik ben een dief,' erkent Reich tijdens een publieke discussie. 'Dat zijn wij componisten allemaal.'
Toch is een stuk als Tehillim uit 1981 nog altijd van een grote oorspronkelijkheid. Hoewel Reich hier uitgaat van simpele melodische lijnen, basaal getrommel op tamboerijnen en ruisende akkoorden met veel kwinten bereikt hij met behulp van canonische vermenigvuldiging een juichende polyfonie. Een ensemble van studenten levert onder aanvoering van Reinbert de Leeuw een gedreven vertolking, waarbij vooral de loepzuivere zang van de vier zangeressen een bepalende factor is.
Het gezelschap dat zich gewaagd heeft aan een uitvoering van het groot bezette The Desert Music boekt minder gelukkige resultaten. De versterkte klank is onaangenaam schel, en de onzeker intonerende sopranen kunnen zichzelf blijkbaar niet goed horen.
Een onthullend kijkje in Reichs componistenkeuken biedt een documentaire uit 1995 over zijn stuk City Life, waarin hij zijn geboortestad New York portretteert, door gesamplede straatgeluiden te vermengen met instrumenten. De film, die besluit met een integrale uitvoering van het werk, wordt woensdag herhaald. Reich zelf woont inmiddels niet meer in New York. Het was er toch te lawaaiig: 'Ik ga daar de straat niet meer op zonder oordoppen.'
Steve Reich in Den Haag, tot en met 14 december in Den Haag, Leiden, Utrecht, Amsterdam en Den Bosch.
© Frits van der Waa 2006
