de Volkskrant van 15-12-2003, Pagina 15, Kunst, Reportage
Bezuiniging werpt smet op Muziekdagen
UTRECHT
Programmeur Willem Breuker kiest voor afwisseling in Vredenburg
Laat het bouwen van een feestje maar aan Willem Breuker over. Maar de dreigende opheffing van omroeporkesten viel op de Muziekdagen niet te negeren.
Overal in Muziekcentrum Vredenburg zijn zithoekjes ingericht: ouderwetse fauteuils onder een schemerlamp, allemaal witgespoten, en daarnaast een tafeltje met een al even antieke radio, die afgestemd is op Radio 4. Een prachtig idee van Willem Breuker, programmeur van de Nederlandse Muziekdagen. Zo zit de bezoeker tegelijkertijd in de zaal en midden in het media-event dat de Muziekdagen ook zijn.
Breuker weet hoe je een feestje moet bouwen. Hans Dorrestijn uitnodigen, bijvoorbeeld, om tussen de optredens van het Metropole Orkest door zijn droefgeestige versjes voor te lezen. Of een langdurig changement opvullen met volksdansers in oudhollandse klederdracht. Nee, de sfeer is bij de Nederlandse Muziekdagen nog nooit zo goed geweest.
Toch werpt iets zijn schaduw over het evenement, en dat is de dreigende opheffing van één of meer van de orkesten van het Muziekcentrum van de Omroep, dat onevenredig zwaar wordt getroffen door de bezuinigingen. Waar de totale omroep vijf procent moet inleveren, is dat voor het Muziekcentrum 22, een bedrag van 7,5 miljoen. Het ziet ernaar uit dat er honderd arbeidsplaatsen zullen verdwijnen. 'Dat is een compleet groot orkest,' betoogt een van de actievoerende musici. 'Als dit doorgaat komt het erop neer dat één op de twaalf orkestmusiciin Nederland zijn baan kwijtraakt.' Dat zal ook ten koste gaan van de Nederlandse muziek, omdat juist de omroepgezelschappen daar veel aan doen. Breuker roept dan ook in zijn openingswoord op tot een krachtig protest tegen die 'achterlijke, debiele denkwijze uit Den Haag.'
Verder zal het de pret niet drukken. De eerste avond brengt vooral veel vertier. Het Metropole Orkest schakelt moeiteloos over tussen swingende begeleiding van Frits Lambrechts en het vreemde, sterk op Antheil en Stravinsky leunende Broadway, een stuk uit 1944 van de vergeten componist Jaap Kool. Van de drie wereldpremières, alle gecomponeerd bij korte films uit de archieven, springt Meisjesschool te Bandoeng van Sinta Wullur er uit, met zijn fantastisch sonore combinatie van gamelan en dreigende akkoorden uit het orkest.
Overal in Vredenburg klinkt muziek. Een speciale attractie vormen de liftconcerten van Tomoko Mukaiyama. Elk kwartier mag er één persoon naar binnen in de goederenlift van MCV. Meer plaats is er ook niet, de vleugel neemt de rest van de ruimte in. Onder het musiceren gaat de lift van tijd tot tijd op en neer. Intussen is er in de Kleine Zaal een klein concoursje voor jonge componisten, die allen meedingen naar de Henriëtte Bosmansprijs. Het winnende stuk is Tools, negen stekelige aforismen van Ned McGowan voor piano, trompet, dwarsfluit en blokfluit: verbijsterende klanken, buitengewoon strak gespeeld door het ensemble Insomnio.
Breukers keus uit de Nederlandse muziek is wisselvallig van kwaliteit, maar de grote afwisseling maakt dat weer goed. Tegenover zeer matige stukken als het volstrekt overladen Il Combattimento van Konrad Boehmer en het doelloos kwispelende Vioolconcert van Klaas ten Holt staan verrassingen als het fraaie Lied van de man die zijn tijd vergat van Merlijn Twaalfhoven en O zuyderste lucht, waarin Calliope Tsoupaki het Groot Omroepkoor imposante klankstapelingen ontlokt. Lekker dwars is de combinatie van Peter Adriaansz' Comfort, waarin het Radio Symfonie Orkest vijf minuten lang alleen maar verschrikkelijk beukt, en Misha Mengelbergs Musica per 17 strumenti uit 1959, waarin juist vrijwel niets gebeurt.
In de Kleine Zaal voeren de pianisten Guus Janssen, Kees Wieringa, Marcel Worms en Frank van Bommel een plezierig oneerbiedige pianomarathon uit, waarbij stukken doodleuk over elkaar worden geschoven of van geïmproviseerde tegenstemmen worden voorzien. Een eierwekkertje houdt de tijd bij. Het is een licht wanordelijk, maar vrolijk optreden, dat bij uitstek laat horen waar het Breuker om gaat: dat muziek mensenwerk is.
© Frits van der Waa 2006
