de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 16 februari 2007 (pagina 15)
'We zijn blije, jonge componisten'
Drie Nederlanders, Noor en Amerikaan halen inspiratie uit pop en klassieke muziek.
Vanavond krijgt het publiek in Muziekcentrum Vredenburg te horen of er nog leven zit in de disco, hoe
de Utrechtse binnenstad in orkestbewerking klinkt, en op welke wijze men een flamingo dient te bereiden.
Dat alles in het kader van de Nederlandse Muziekdagen 2007 onder de gemeenschappelijke noemer
Jong Oranje: een concert, verzorgd door de Radio Kamer Filharmonie, met kersverse stukken van vijf
'aanstormende' jonge componisten.
'Jong' is in dit verband even betrekkelijk als 'Oranje'. Van de vijf zijn alleen Daan Verlaan en Joey Roukens onder de 30, terwijl Ned McGowan en Lars Skoglund respectievelijk afkomstig zijn uit de VS en uit Noorwegen. Ze hebben hoe dan ook gemeen dat ze de afgelopen jaren de Nederlandse gecomponeerde muziek op hun eigen manier hebben bijgekleurd.
'Ik ben onder andere naar Nederland gekomen omdat ik het gevoel had dat hier niet zo'n zware muzikale traditie leeft als in sommige andere landen', zegt Skoglund (32). 'Wat ik ook interessant vind aan de Nederlandse muziek, is de duidelijkheid; muziek hoeft niet altijd mystiek te zijn.'
Skoglund, die vanaf 1999 aan het Rotterdamse conservatorium studeerde, woont intussen weer in Noorwegen,
maar vindt het niet onaangenaam om 'met één been in elk land' te staan. Als voorbereiding
op zijn stuk Utrecht Muziek trok hij met een opnameapparaat door de Utrechtse binnenstad. In zijn
orkestpartituur verwerkte hij transcripties van de aldus verkregen opnamen: 'Het orkest wordt een muzikale stad.'
Voor Skoglund spreekt het vanzelf dat een componist zowel door klassieke als door populaire muziek
beïnvloed is. Tot zijn muzikale voorbeelden rekent hij evenzeer Boulez, Xenakis en Webern als Frank
Zappa en Pink Floyd. Voor Giel Vleggaar, een jaartje ouder, was in zijn jeugd juist de muziek van Prince
een ear-opener na een dieet van hoofdzakelijk klassieke muziek. 'Dat was een cultuurschok', zegt
hij. In Vleggaars muziek speelt de doorgaande puls van de popmuziek steeds een rol, soms onderhuids, soms
op de voorgrond. Dat laatste is zeker het geval in zijn jongste orkestwerk, dat gebaseerd is op een
aantal elementaire kenmerken van de discomuziek, die de componist op eigenzinnige manier door de mangel
haalt. De titel luidt dan ook Dead as Disco. 'Het is géén parodie', vindt Vleggaar.
'Ik gebruik toevallig de taal van de disco. Iemand die opgegroeid is met Queen of discomuziek zal de referenties snappen.'
Vleggaar omschrijft zichzelf als een 'lyricus', maar loopt niet weg voor muzikale humor. 'Ik zoek het
niet op, de grappige dingen gebeuren meestal per ongeluk, als ik aan de computer zit te 'kleien'. De
meeste componisten staan dat soort lichtheid niet toe; ze verwarren het met oppervlakkigheid.'
Het is opvallend dat drie van de vijf 'Jong Oranje'-componisten opgeleid zijn aan het Rotterdamse
conservatorium, dat langzamerhand de voortrekkersrol lijkt over te nemen van het Haagse. 'De Haagse
esthetiek is intussen definieerbaar – en daarmee dood', constateert de in Amsterdam opgeleide
Vleggaar fijntjes.
'Wat je in Rotterdam vooral leert, is zo veel mogelijk je eigen klankvoorstelling op te zoeken', zegt Daan Verlaan (29). 'En wat voor ons alle vijf geldt: we willen niet noodzakelijk jong, snel en wild zijn, we zijn eerder blije, jonge componisten. We willen wel nieuwe wegen inslaan, maar we hoeven niet zo nodig heel modern te doen.' Verlaan, die zich na een studie klassieke talen toelegde op het componeren, kiest graag teksten als vertrekpunt: 'Het gaat me er niet om de inhoud te verklanken. Ik wil door mijn muziek juist iets naar voren halen dat nauwelijks of latent in de tekst aanwezig is.'
Zo ook in Three Food Songs, waarin hij teksten van Anna Rallo, William Carlos Williams en Apicius
getoonzet heeft. Het is geschreven voor sopraan Jannie Pranger, die tijdens het stuk onder andere een mes
dient te slijpen. 'Apicius was de Romeinse Jamie Oliver', zegt Verlaan, 'en in deze tekst, In
Phoenicoptero, beschrijft hij hoe je een flamingo moet klaarmaken. Het heeft iets heel ongerijmds, en
daar was het me om begonnen.'
Jong Oranje. Werk van Vleggaar, Roukens, McGowan, Skoglund en Verlaan door de Radio Kamer Filharmonie o.l.v. Otto Tausk, m.m.v. Jannie Pranger, sopraan. Vanavond, Muziekcentrum Vredenburg, Utrecht, 20.15 uur. Tevens live te beluisteren op Radio 4. Zie ook www.nederlandsemuziekdagen.nl
© Frits van der Waa 2007
