Home
Vertalingen
Stukken
Strips
Genealogie
CV
Links
Zoek

de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 14 juli 2007 (pagina 15)

Dirigeren alsof je voor de Eiffeltoren staat

Tournemire, Widor en Mendelssohn door Leo van Doeselaar en het Vlaams Radio Orkest onder leiding van Yoel Levi. 12 juli. Concertgebouw, Amsterdam.

Met op pantoffels aansluipende bassen en devote mixturen, geruggesteund door de al even steels opererende zwelkast van het Maarschalkerweerdorgel verdedigde Leo van Doeselaar donderdagavond het Poème voor orgel en orkest van Charles Tournemire. Een toepasselijke keus, omdat het werk drie jaar na zijn ontstaan, in 1913, ook al eens in het Concertgebouw te horen is geweest.

Het orgel staat er ongetwijfeld beter bij dan 94 jaar geleden. Desondanks is het aannemelijk dat het Concertgebouworkest, ook al was het toen nog niet Koninklijk, er aanmerkelijk meer van bakte dan het Vlaams Radio Orkest, dat vanaf de eerste maat zwemmerige en dichtgeslibde klanken produceerde.

Het is jammer dat het repertoire voor orgel en orkest zo beperkt is dat muzikanten en programmeurs altijd weer terecht komen bij de mindere meesters uit de tweede helft van de negentiende eeuw. Tournemire hoort daar stilistisch gesproken ook bij, ook al heeft hij het begin van de Tweede Wereldoorlog nog kunnen meemaken.

Ook de door hem bewonderde Charles-Marie Widor, een van de grote mannen van de Franse orgelmuziek, heeft het grootste deel van zijn volwassen leven in de twintigste eeuw doorgebracht, al zou je dat bij het horen van zijn Symfonie op.42bis niet gauw zeggen.

Widor stelde de compositie in 1880 samen uit eerder werk, op verzoek van de toenmalige Prince of Wales. Het wonderlijke is dat hij daarvoor stukken met een, laten we zeggen, op Britse leest geschoeide thematiek koos. De ritmiek van het derde deel doet sterk denken aan die van Rule Brittannia, terwijl het eerste deel associaties oproept met Land of hope and glory – wat des te merkwaardiger is omdat dat stuk nog geschreven moest worden.

Van Doeselaar, wiens voor zaterdag aangekondigde workshop helaas is afgelast, voerde in het tweede deel een tedere, lieflijke dialoog met de violen, waarna, opnieuw profetisch, eventjes vage voor-echo's van Mahler klonken voor de muziek weer wegzakte in truttigheid. In de hoekdelen combineerde Widor zijn Britse thematiek met een buitengewoon Teutoonse inslag. De Franse slanke lijn was ver te zoeken.

Dat had voor een niet onaanzienlijk deel te maken met de botte esthetiek van het orkest, waarmee het ook bij eerdere optredens al veel muziekgenot vergald heeft. Yoel Levi, die dirigeert alsof hij niet een groep muzikanten, maar de Eiffeltoren tegenover zich heeft, ontwringt zijn gezelschap een klank met een verkeerd soort intensiteit, die slechts tot logheid en verstopping leidt.

Mendelssohns Schotse Symfonie ontbeerde ten enen male de lichtvoetigheid en de transparantie die toch een wezenlijk bestanddeel zijn van de muziek van deze componist. Het derde deel, het Adagio Cantabile, was draaglijk; de rest verzoop in een vette laag Croma.


© Frits van der Waa 2007