de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 15 oktober 2007 (pagina 11)
Een avondje dollen maakt nog geen opera
Babylon van Theo Loevendie. Ensemble Ziggurat. 12 oktober, Muziekgebouw, Amsterdam. Herhaling: Alkmaar (25/10), Apeldoorn (30/10), Utrecht (4/11), Den Bosch (2/12).
Een zoektocht naar oude babylonische muziek, een tapdansende godin en een veeltalig muziekgezelschap zijn de ingrediënten van Theo Loevendie's Babylon. Op zijn 77ste is de componist nog altijd even kwiek, al speelt hij zelf even niet mee in zijn 'operina'. Het concept, het libretto en de muzikale uitwerking zijn alle van zijn hand, en eigenlijk is het multiculturele Ensemble Ziggurat ook min of meer een eigen uitvinding.
De musici van Ziggurat zijn tevens de hoofdrolspelers van Babylon. Ze hebben van Loevendie een andere naam gekregen, maar spelen in wezen zichzelf. Rode draad is de tegenstelling tussen de eendimensionale babylonische muziek die componist François (gespeeld door acteur Freerk Bos) nastreeft, en de anarchistische neigingen van de individuele musici.
Muziek laat zich niet in een keurslijf vangen, dat is blijkbaar Loevendie's boodschap. Uiteindelijk spat het gezelschap, en daarmee ook de voorstelling uiteen in een totale spraakverwarring.
Het vervelende aan Loevendie's huisvlijtlibretto is dat die spraakverwarring er vanaf het begin al in zit, zodat er eigenlijk geen tegenstelling is, temeer daar de muziek uit minstens evenveel vaatjes tapt. Bassem Alkhouri speelt qanun en zingt Wagner, Raphaela Danksagmüller jodelt en speelt blokfluit, de kameleontische erhu (Chinese viool) van Fang Weiling gooit het met alle instrumenten op een akkoordje, er passeren een groepsrap, een pastiche op een oud Engels liedje, en een grenzeloze hoeveelheid polyglot getetter, omdat iedereen van meet af aan zijn eigen moerstaal spreekt.
Afwisseling is er dus wel, maar dat levert geen ontwikkeling op. Een avondje dollen maakt nog geen opera.
Dankzij de inzet van de hooggekwalificeerde musici valt er wel wat te genieten, maar uiteindelijk is Babylon even losbladig als het concertprogramma waarin Ziggurat een half jaar terug een aantal fragmenten uit het stuk ten gehore bracht.
De tamelijk knotse kostuums van Sophie Ketting, het aandeel van regisseur Xavier Lopez Piñon, die er in elk geval niet in geslaagd is het gebrek aan goede timing weg te werken, en het quasi-vertwijfelde, Barend Servet-achtige georeer van 'François' voegen daar bitter weinig aan toe.
Daarmee wordt helaas wel zichtbaar gemaakt hoe pretentieus het is om dit aangeklede concert van nog geen anderhalf uur als 'opera', of zelfs maar als 'operina' te afficheren.
© Frits van der Waa 2007
