de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 8 november 2007 (pagina K18)
Live, dus met een enkel kuchje
DoelenKwartet: Play it again! Janssen, Hamel, Top, Badings e.a. Attacca.
Betrekkelijk geruisloos timmert er in Rotterdam een groep musici aan de weg – of eigenlijk zijn het
er twee: het DoelenEnsemble en het daaruit voortgekomen DoelenKwartet, beide met modieuze
middenhoofdletter. Deze gezelschappen hebben uiteraard hun thuisbasis in de Doelen, maar treden ook
menigmaal op andere podia op. De muziek van de 20ste en 21ste eeuw staat bij hen in het brandpunt van het
repertoire.
Dat Attacca nu een driedubbel-cd aan het DoelenKwartet heeft gewijd is vooral te danken aan de
Concertzender en enkele andere cultuurminnende omroeporganisaties. Gedurende de afgelopen vijf jaar
hebben die bij veel concerten van het kwartet hun microfoons te luisteren gelegd, en de kwaliteit van die
opnamen bleek opmerkelijk goed. Een enkel kuchje en bij wijlen driftig omslaan van blaadjes dragen alleen
maar bij aan het live-gevoel.
In de elf hier opgenomen composities komt de veelzijdigheid van het ensemble goed tot zijn recht, wat
automatisch de keerzijde heeft dat er weinig eenheid in zit. Weliswaar is de eerste van de drie cd's
geheel ingeruimd voor Nederlands repertoire, maar tussen het Tweede strijkkwartet van Henk Badings
en Streepjes van Guus Janssen gaapt een stilistische kloof die door recent werk van Micha Hamel en
Edward Top niet overbrugd wordt – ook omdat die allebei nog een vocalist aan het kwartet toevoegen.
Verfrissend trouwens om Janssens intussen klassieke flageolettenkwartet eens in een andere vertolking dan
die van het Mondriaan Kwartet te horen. Die luxe heb je niet vaak bij dit soort vaderlands repertoire.
De combinatie van Dutilleux, Britten en Prokofjev op de tweede cd werkt beter, maar pas op cd 3, met
Im Innersten van Wolfgang Rihm en La souris sans sourire van Franco Donatoni, ontplooit het
DoelenKwartet zijn kraak- en smaakmakende vermogens ten volle.
Schönberger: Monsterkoffer. Attacca.
Hoewel alle muziekstukken op de cd Monsterkoffer van dezelfde hand zijn, is ook deze collectie
nogal heterogeen. Dat komt doordat Elmer Schönberger het componeren er vooral bij doet. Niet alleen
bij zijn hoofdbezigheid als auteur, maar veelal ook bij theatervoorstellingen, al dan niet van eigen hand.
Bovendien strekken de ontstaansdata van de verschillende muzieken zich uit over een periode van twintig
jaar. De titel van de cd, geïnspireerd op Death of a Salesman van Arthur Miller, is dan ook heel
adequaat.
De gelijknamige suite neemt niet voor niets de centrale plaats in: het fenomenale spel van David
Kweksilber verleent de muziek extra allure, maar juist in deze kale muziekjes voor soloklarinet toont
Schönberger wat hij waard is als componist: niet iemand die het – in zijn eigen woorden –
zoekt 'waar de lucht ijl en het klimaat bar is', maar die op begaanbaarder terrein met elegante pas zijn
weg weet te vinden.
De Suite Annie M.G. en de Suite Wilhelmina zijn beide spitsvondig en verrassend door hun
instrumentatievondsten. Een vorstelijke afsluiting vormt Dovemansoren, waarin tenor Marcel Beekman
op smartelijke teksten van Beethoven tot grote hoogten stijgt.
Willem Breuker Kollektief: Fidget. BVHaast.
Afwisseling is om en nabij het voornaamste stijlkenmerk van Willem Breuker en zijn Kollektief, met die
constante sound – luxueuze blazersakkoorden over een pompende bassectie – als goede tweede. Het
materiaal op de jongste cd, Fidget, is deels vers en deels uit de archieven afkomstig, en bevat
naast eigen werk arrangementen van uiteenlopende meesters uit recente en minder recente verledens.
Bijdragen van het Koor Nieuwe Muziek en violiste Vera Beths geven stukken als Zigeunerweisen van
De Sarasate en O Nederlandt let op uw saeck extra cachet.
© Frits van der Waa 2007
