de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 26 november 2007 (pagina 10)
Drie formidabele zangers in zwanenzang Von Zemlinsky
Der König Kandaules , opera van Alexander von Zemlinsky, door het Radio Filharmonisch Orkest
o.l.v. Bernhard Kontarsky, 24 november, Concertgebouw, Amsterdam. Radio 4: 27/11, 20.00 uur.
Elf mannen en een vrouw stonden vooraan op het podium bij de concertante uitvoering van Alexander von
Zemlinsky's opera Der König Kandaules, maar negen van die heertjes hadden vrij weinig te
doen. Ze vervulden slechts de rol van hovelingen, naast de traditionele operadriehoek, hier gevormd door
een koningspaar en een arme visser. Traditioneel is de opera verder niet bepaald: Zemlinsky (1871-1942)
zwenkt soepeltjes tussen traditionele en veel moeilijker te plaatsen harmonieën in zijn
ultra-laat-romantische muziek (zelf sprak hij van 'ultra-modern').
Kandaules is om en nabij zijn laatste opera. Hij voltooide hem in schets in 1938, maar werkte die
slechts gedeeltelijk uit tot georkestreerde partituur. In 1985 werd de opera voltooid door de Britse
Zemlinsky-kenner Antony Beaumont. Dit was de Nederlandse première.
Het verhaal over de koning die zijn beeldschone en daarom in sluiers gehulde vrouw per se aan zijn oude
vriend wil laten zien, wat hem duur te staan komt, stamt van Herodotus, maar is via André Gide tot
Zemlinsky gekomen. Het eerste bedrijf, waarin de hovelingen veel voor het zeggen hebben zwenkt van hot
naar her, maar in de twee volgende bedrijven concentreert de handeling zich op tenor Stuart Skelton
(Kandaules), Jeanne-Michèle Charbonnet (Nyssia) en bariton Kay Stiefermann (Gyges), drie
formidabele zangers, waaronder vooral de 32-jarige Stiefermann, met zijn machtige, maar tegelijk
ongerepte geluid, triomfen viert. Dan wordt ook de muzikale geleding duidelijker en dramatischer, en
ontstaat er meer ruimte voor het Radio Filharmonisch Orkest, dat onder de in dit repertoire
gespecialiseerde Bernhard Kontarsky hoge ogen gooide. Zo doet Zemlinsky met zijn opera-zwanenzang zijn
reputatie van onterecht vergeten meester opnieuw gestand.
© Frits van der Waa 2007
