de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 12 februari 2008 (pagina 16)
Feldmans verglijdende tonen als geloofsverklaring
Morton Feldman Festival 9, 10/2, Muziekgebouw, Amsterdam. Radio 4: 13 en 27/2, 20.00 uur.
Als rimpelingen in het water, steeds hetzelfde en toch altijd weer anders, verglijden de klanken van de muziek van Morton Feldman. Het vergt overgave om je daarin mee te laten voeren. Maar de trouwe toehoorders bij het Feldman Festival in het Amsterdamse Muziekgebouw worden beloond: met de schokkende uitwerking van een pizzicato, of met het orkestrale effect van twee om elkaar cirkelende tonen.
Feldman verdunt de muziek en legt ze daardoor als het ware onder een vergrootglas. Niet veel componisten zijn in staat om zulke subtiele, diafane klanken te verzinnen, laat staan ze zo diepgaand tegen het licht te houden.
Het is waarschijnlijk voor het eerst dat die nu eens tot klinken komen in een ideale akoestische omgeving, de grote zaal van het Muziekgebouw aan 't IJ.
Daar bloeit de muziek van vakbroeder en tegenpool Iannis Xenakis, waarmee het werk van Feldman zaterdagmiddag werd geconfronteerd, op vergelijkbare wijze op. Xenakis' schroeiende dissonanten en instrumentale vuistslagen klinken transparanter en veel minder eendimensionaal dan in de galmloze zaaltjes van vroeger.
Voor schrijver Samuel Beckett componeerde Feldman muziek voor het radiohoorspel Words and Music, dat op de slotavond van het festival miniem geënsceneerd werd uitgevoerd in een Nederlandstalige versie, met Porgy Franssens, Eric Schneider en het Ives Ensemble als 'Muziek'. Het leverde geen fusie op, wat misschien inherent is aan het gegeven, maar ook te maken kan hebben met het te nadrukkelijk op de voorgrond treden van de acteurs. Dan leverde stemkunstenares Joan LaBarbara met het voor haar geschreven Three Voices, in triozang met twee vooraf door haar opgenomen partijen, een betere fusie van toon en taal.
De sterren van het festival zijn de initiatiefnemers, de musici van het Ives Ensemble, die vooral in het twee uur durende Violin and String Quartet fluweelzacht spel combineerden met een concentratie van schokbeton, en daarmee een indringende geloofsverklaring aflegden: dit is muziek die ertoe doet.
© Frits van der Waa 2008
