de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 19 mei 2009
Als Adès zich inhoudt, heeft zijn muziek een bekoorlijke droomkwaliteit
The Tempest, van Thomas Adès, door het Radio Filharmonisch Orkest en Groot Omroepkoor o.l.v.
Markus Stenz. 16 mei, Concertgebouw, Amsterdam. Radio 4: 19/5, 20.00 uur.
Zinsbegoocheling is een belangrijk gegeven in Shakespeares The Tempest, en omdat muziek bij uitstek
een zinsbegoochelend medium is, zijn veel componisten al in de verleiding gekomen dit toneelstuk tot een
opera om te werken. Zo ook de Brit Thomas Adès (38).
Zoals veel toneelstukken heeft The Tempest wat meer personages dan eigenlijk goed is voor een opera.
Hertog Antonio en zijn mede-opvarenden, die aanspoelen op het eiland van Antonio's
toverende broer Prospero, vulden dan ook een flink gedeelte van het Concertgebouwpodium.
Maar eerst was het Groot Omroepkoor aan de beurt om de nood te klagen in de stormen die
Adès uit
het orkest liet opsteken: woeste cascades van door elkaar spoelende ritmes en akkoorden, die een
voorproefje zouden blijken van de nogal overladen onrust die deze opera het grootste deel van de tijd
kenmerkt.
Librettiste Meredith Oaks, die Shakespeare opnieuw heeft berijmd, achtte het nodig de complexe
voorgeschiedenis van het verhaal geheel uit de doeken te doen. Met al die uitleg gaat een flink deel
van het eerste bedrijf heen. Toch is dat deel boeiender dan de volgende twee, en dat komt vooral
door de dan nog verrassende partij van de luchtgeest Ariel. In de persoon van sopraan Cyndia Sieden
scheert die eerst in hoge zigzagnootjes over het orkest heen, en mag later in het even ijle als
ontroerende Five Fathoms Deep prins Ferdinand de dood van zijn vader voorliegen: als Adès
zich inhoudt, heeft zijn muziek een bekoorlijke droomkwaliteit.
Helaas verzandt die kwaliteit op den duur in het voortdurend door allerlei tonaliteiten heen schietende
mechaniek van aan elkaar geketende motieven, dat maar zelden uitblinkt door geraffineerde instrumentatie.
'Niets beklijft,' zingt Prospero aan het eind. Dat geldt helaas ook voor de indruk die deze opera nalaat.
De zin in blauw is niet in de krant verschenen
© Frits van der Waa 2009
