de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 2 september 2010
Werken aan de reputatie van Bachs zoon
Wilhelm Friedemann Bach: Cembalokonzerte. Guy Penson, Ricercar Consort, Il Fondamento. Ricercar (2 cd's).
Aanleg voor muziek had Wilhelm Friedemann Bach te over, maar zijn talent voor maatschappelijk verkeer bleef daar wat bij achter. Dat is de reden dat de oudste zoon van de grote Bach in armoede stierf. Ook heeft dat zeker meegespeeld bij de waardering van zijn muziek, die nogal is achtergebleven bij het succes dat zijn jongere broers Carl Philip Emanuel en Johann Christian ten deel viel.
Het is dit jaar driehonderd jaar geleden dat W.F. het levenslicht zag, dus het is tijd om wat aan zijn reputatie te doen.*) Die taak is in goede handen bij toetsenist Guy Penson, die daartoe maar liefst twee orkesten in de arm heeft genomen. De titel 'cembalokonzerte' dekt de lading van de twee cd's niet helemaal, omdat er ook Sinfonia's en solostukken op staan, waarin Penson zich bij gelegenheid bedient van een fortepiano.
Daarmee maakt hij des te meer duidelijk dat Wilhelm Friedemann – net als zijn overige generatiegenoten – met zijn ene been nog in de barokperiode stond, maar met het andere al bijna in het tijdperk van Haydn en Mozart. Zo bevat de cd zowel een doorwrochte fuga, waar vader Bach zijn neus niet voor zal hebben opgetrokken, als een sonate waarin zoonlief het steeds over een andere boeg gooit en zo een expressie bereikt die zelfs vooruitwijst naar Beethoven.
Er is inderdaad een tweespalt in deze muziek, die Friedemanns tijdgenoten misschien wat zwaar op de maag heeft gelegen, maar zijn werk voor onze oren alleen maar interessanter maakt. Het orkestje Il Fondamento klinkt wat briljanter dan het Ricercar Consort, maar die hebben daarentegen een paar traverso's met een klank als een donzen dekbedje.
*)
Tussen de vele cd's die we toegestuurd krijgen zitten ook vele 'verdoekingen' – oude opnamen in een nieuw jasje, die meestal alleen als zodanig te herkennen zijn aan een minuscuul gedrukt extra jaartal op de verpakking. Die bespreken we dus niet, maar soms glipt er eentje door de mazen. Dit was er dus zo een, een bundeling van twee opnames uit de jaren '90.
Antonio Caldara: Il più bel nome. El Concierto Español o.l.v. Emilio Moreno (2 cd's). Glossa.
Il più bel nome is een intrigerende titel voor een muziekstuk. Wat zou dat zijn, die 'mooiste naam'? Antonio Caldara en zijn librettist Pariati weten het antwoord op die vraag in 1708 wel anderhalf uur uit te stellen, net als in 1708, toen deze 'serenata' voor het eerst klonk, tijdens het huwelijk van de latere keizer Karel VI en Elisabeth Christine van Braunschweig-Wolfenbüttel.
Het klinkt als een opera, maar is het niet, want van handeling is nauwelijks sprake. Venus, Juno, Hercules en Paris palaveren eerst lange tijd over de vraag of schoonheid te verkiezen is boven deugdzaamheid, waarna het Lot verkondigt dat er één godheid is die beide kwaliteiten bezit, waarmee ze alle ander in de schaduw stelt. Na Lang aandringen komt de aap uit de mouw: haar naam, de mooiste van allemaal, is Elisa – die van de vorstelijke bruid, natuurlijk.
Caldara, destijds Karels hofcomponist, wist deze twee uur durende loftuiting van een oorstrelende en toch nog afwisselende muzikale aankleding te voorzien, en het jonge zangersclubje en dito orkest dat op deze live opgenomen cd aantreden, kwijten zich met aanstekelijk enthousiasme van hun taak. Een sympathieke onderneming, als staat de diepgang uiteraard niet in verhouding met de lengte.
© Frits van der Waa 2010
