de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 9 december 2010
Bevlogen barokcellist
Bach: Complete Cello Suites. Roel Dieltiens. Etcetera (2 cd's).
'Nachtmerries, obsederende, kale, rammelende skeletten van composities, bloedeloze, uitgebeende, hologige anatomieën.' Zo heeft de excentrieke componist Kaikhosru Sorabji Bachs Suites voor cello solo ooit omschreven, wat al aangeeft dat de muziek hem in elk geval niet onberoerd liet.
De Vlaming Roel Dieltiens is zoals iedere rechtgeaarde cellist al een leven lang bezig met Bachs eenzame maar o zo veelstemmige cellomuziek en zijn uitvoering is in alles het tegendeel van Sorabji's beschrijving, met uitzondering misschien van dat 'obsederende'. Hij nam de Suites in 1991 al eens op, maar is in de loop der jaren dusdanig van inzicht veranderd, dat hij nog maar eens de studio in is gegaan. Hij doet dat op een barokcello (een Stradivariuskopie) en een oude violoncello piccolo.
Dieltiens is een bevlogen muzikant die doorkneed is in het spel op de barokcello. Bij hem klinkt de muziek los en open, met weinig legato, hij houdt het tempo flexibel en retorisch, en alles heeft ruimte, diepgang en een aangename, niet te cleane, harsige schoonheid.
Bach: Six Suites. Josephine van Lier. www.josephinevanlier.com. (4 cd's).
Een heel wagenpark aan cello's bespeelt de Nederlands/Canadese celliste Josephine van Lier op haar registratie van de Bach-suites. Behalve haar eigen 19de-eeuwse cello gebruikt ze een barokcello, een modern instrument van koolstofvezel (waar ook cellokoffers van gemaakt worden) en een speciaal op bestelling gebouwde vijfsnarige cello. In het hedendaagse spectrum van Bach-opvattingen neigt ze naar het romantische, maar dan wel met een ranke toon en ingetoomd pathos. Het aardige is dat ze de vijfde suite op drie verschillende instrumenten heeft opgenomen, waardoor de toch al intrigerende contrasten nog duidelijker hoorbaar zijn. Ze hanteert de barokcello heel behartigenswaardig, maar de vezelcello klinkt naar verhouding vlak, en uiteindelijk hoor je toch dat ze zich op haar eigen oude instrument het meest op haar gemak voelt.
Bach: Das wohltemperierte Klavier II. Wim Dijkstra. orgel. wimdijkstra.nl (2 cd's).
Bijna twee jaar na boek I heeft organist Wim Dijkstra nu ook in eigen beheer Bachs Wohltemperierte Klavier II op de plaat gezet. Daarvoor koos hij ditmaal het Müller-orgel in de Waalse Kerk in Amsterdam, een van de beste instrumenten in orgelrijk Nederland, dat geknipt is voor deze wat rijpere Bach.
Het is spannend om deze muziek nu eens uit pijpen in plaats van uit snaren te horen komen, en Dijkstra's registercombinaties zijn verrassend, meestal door de rake keuze, een enkele maal door de onverwachte zwaarte of lichtheid. Zijn spel is degelijk, met een enkel spoortje onstandvastigheid. Gijs Klunder, die het cd'tje heeft voorzien van een combinatie van orgelfront en pianotoetsen, verdient een prijs voor grafisch vernuft en muzikaal begrip.
© Frits van der Waa 2010
