de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 19 maart 2012
Gekwispelstaart in sprookjesopera
L'Upupa und der Triumph der Sohnesliebe, van Hans Werner Henze. Radio Filharmonisch Orkest en leden Groot Omroepkoor o.l.v. Markus Stenz.
17 maart, Concertgebouw, Amsterdam.
In de rabiate jaren zestig en zeventig kon je als kunstenaar flink in de hoek worden gezet als je niet modern genoeg was. Componist Hans Werner Henze, nu 85, heeft daar best last van gehad. Henze is geen dogmaticus, integendeel; hij gebruikte alles wat in zijn kraam te pas kwam, en dat doet hij nog steeds. Het was te horen in de jongste ZaterdagMatinee, waar zijn in 2003 voltooide opera L'Upupa und der Triumph der Sohnesliebe een concertante uitvoering beleefde.
Al binnen een kwartier was echter duidelijk dat je geen doorgewinterde avantgardist hoeft te zijn om Henzes intuïtieve benadering, of op zijn minst deze opera, grondig te verfoeien. Voor iemand met zijn staat van dienst geeft de componist hier blijk van een bijzonder naïef gevoel voor dramatiek. Hij componeert zoals een hond zijn neus achterna loopt, slaat elk ogenblik weer een ander hoekje om en verliest zich telkens weer in dat extra detail en dat ene lijntje dat de helderheid in de weg staat.
Met zijn kwaliteiten als librettist is het net zo. Het is al een veeg teken dat de personages namen dragen als 'Badi'at el-Hosn wal Dschamàl'. L'Upupa is een iets omgewerkte versie van het sprookje waarin drie koningszonen op zoek gaan naar de Gouden Vogel. Er wordt veel gekletst over beuzelarijen. Door stukken van de tekst in gesproken vorm te laten declameren, zonder instrumenten, schiet Henze forse gaten in zijn toch al slecht gearticuleerde spanningsbogen.
De zeven zangers, het Radio Filharmonisch Orkest, een ensemble uit het Groot Omroepkoor en dirigent Markus Stenz slaagden er desondanks in fraai licht te werpen op die paar plekken waar Henze ophoudt met zijn gekwispelstaart. John Mark Ainsley gaf zijn rol als Dämon met mimische accenten extra reliëf. Naast de unverfroren prinses (Edith Haller) vond de brave prins in bariton Detlef Roth een dappere vertolker. Dat de Matinee aandacht schenkt aan het werk van Henze, die velen zien als een van de groten, is met dat al even verdedigbaar als prijzenswaardig.
© Frits van der Waa 2012
