de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 10 april 2015
Bekoring In C ongebroken
World Minimal Music Festival, met werk Terry Riley, door Lunatree, Stargaze, Nieuw Amsterdams Jeugdkoor, e.a. 8/4, Muziekgebouw, Amsterdam.
Meer dan vijftig jaar geleden bedacht de Amerikaan Terry Riley een muziekstuk dat bestond uit 53 fragmentjes, na elkaar, maar vrijelijk herhaald uit te voeren door een groep musici van willekeurige samenstelling. In C, zoals het stuk provocerend heette, ging lijnrecht in tegen het avantgardistische ideeëngoed van die tijd en bleek met zijn geestverruimende anti-autoritaire benadering een perfecte wegwijzer voor de jaren zestig. Het evoluerend klankschap was ook de basis voor een nieuwe stroming, de minimal music, op zijn beurt weer inspiratiebron voor nog veel meer moois in pop- en kunstmuziek.
Intussen allemaal geschiedenis, maar Riley is er nog steeds. Tot en met zondag is hij eregast in het vierde World Minimal Music Festival, dat woensdag opende met een complete Riley-avond. De bijna 80-jarige meester treedt vanavond en zondag zelf op.
En hij heeft de afgelopen jaren niet stilgezeten, zo bleek uit het vorig jaar op verzoek van het festival gecomponeerde Children of Gaza, dat door het Nieuwe Amsterdams Jeugdkoor, harpiste Gwyneth Wentink en accordeonist Janne Rättyä op indrukwekkend hoog niveau werd uitgevoerd. Erg minimaal is het werk niet, maar wel zeer verfijnd. Het koor volgt nauwgezet de partituur, die duidelijke invloeden van Indiase muziek vertoont, zowel in de variërende ritmische patronen als in het gebruik van 'trommeltaal'. Maar het middelste van de vijf delen is weer een uitgesponnen Dona nobis pacem, wat allemaal getuigt van Rileys betrokkenheid bij de humanitaire ramp waaronder de kinderen uit de titel gebukt gaan.
Het ensemble Lunatree (voorheen Lunapark) opende het programma met het elektriserende A Rainbow in Curved Air uit 1968 – repetitief, maar vol bijna supersonische, neerwaarts spiralende noten. De sluitsteen was uiteraard In C, gespeeld door het Berlijnse ensemble Stargaze, dat naast diverse gangbare instrumenten ook een viola da gamba, een speelgoedpiano en een West-Afrikaanse kora in de strijd wierp.
Hoewel het stuk naar verhouding veel oppervlakte (mooie geluiden) en weinig inhoud (muzikaal verhaal) biedt, is de bekoring die ervan uitgaat ongebroken, ook voor generaties die ver na die van Riley zelf zijn opgegroeid.
Zaterdag gaat het festival nog verder terug in de tijd, met November van Dennis Johnson, een pianowerk uit 1959, dat misschien de ware grondslag van het minimalisme vormt. Het concert begint om middernacht en duurt tot circa zeven uur 's ochtends. Na tweeën is de toegang gratis.
© Frits van der Waa 2015
