de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 26 mei 2015
Calefax platgewalst door orkest
Szymanowski, Francesconi en Beethoven, door het Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. Osmo Vãnskã. 23/5 Concertgebouw, Amsterdam.
De orkestrale eruptie die dirigent Osmo Vãnskã ontketende in de Concertouverture op. 12 van Karol Szymanowski bleek de aanzet tot een roerige aflevering van de Zaterdagmatinee. Gelukkig bevatte het vuurwerk dat de Poolse componist meer dan een eeuw geleden afstak ook enige rustpunten.
Voor Vertical Invader, een nieuwe opdrachtcompositie van Luca Francesconi, trad rietensemble Calefax aan. Het werk was aangekondigd als een concerto grosso, een stuk waarin een groepje solisten het opneemt tegen het orkest. Francesconi (59) is een van de belangrijkste Italiaanse componisten en Calefax staat al dertig jaar bekend om loepzuiver spel, fabelachtige samenklank en affiniteit met het nieuwe.
Het lijkt erop dat Francesconi onvoldoende kennis heeft genomen van die kwaliteiten, want in Vertical Invader walst het orkest het grootste deel van de tijd over de vijf blazers heen, en als ze er even boven uit komen is het vooral solistisch, vaak een beetje jazzy. Het eerste kwartier bestaat grotendeels uit een basisakkoord dat wordt bijgekleurd en van binnenuit verlevendigd met ritmisch pulserende lagen. Niet kwaad, maar al te statisch. Daarna belandt de muziek een minuut of tien in rustiger en wat gevarieerder vaarwater, met iets meer ruimte voor Calefax en mooie klankverkenningen, want Francesconi is niet iemand van makkelijk majeur en mineur. De laatste vijf minuten breekt er weer van alles los, en mag Calefax af en toe panisch krijsen.
De onverfijnde, roezemoezige uitvoering van Beethovens Vijfde symfonie waarmee Vãnskã besluit, doet vermoeden dat ook de dirigent weleens verantwoordelijk zou kunnen zijn voor de disbalans in Vertical Invader.
© Frits van der Waa 2015
