de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 30 oktober 2015
Bij Reinbert de Leeuw krijgt Satie iets magisch
Satie. Door: Reinbert de Leeuw. Gezien: 28/10, Muziekgebouw, Amsterdam. Herh.: Groningen (15/11), Nijmegen (26/11), Leiden (3/12).
Reinbert de Leeuw is al tientallen jaren niet weg te denken van de Nederlandse muziekpodia, maar op het moment dat hij Satie gaat spelen, krijgt hij opeens het aura van een levende legende. Een half mensenleven lang is het geleden dat hij een lans brak voor Erik Satie, de excentrieke Franse componist die aan het eind van de 19de eeuw dwars tegen de tijdgeest in kale, statische muziek schreef. De Leeuw was niet de eerste Satie-vertolker, maar wel de eerste die scherp inzag hoe radicaal deze muziek was.
Nu is hij teruggekeerd naar zijn oude liefde, en getuigt daarvan in een reeks Satie-recitals die, als we Amsterdam als voorbeeld mogen nemen, volle zalen trekken.
Vergeleken met vroeger speelt De Leeuw sommige stukken iets sneller, maar wat hij zelf betitelt als de 'ijzingwekkende eenvoud' komt onverbloemd naar voren in de eenstemmige, quasi-gregoriaanse melodieën en de stapvoetse aaneenschakeling van klankrijke akkoorden. Tussen bijna naïef aandoende stukken als Ogives en Gymnopédies schuilen ook werken als Le fils des étoiles, waarin de harmonieën zijn opgebouwd uit wonderlijke klankstapels die nauwelijks nog van doen hebben met het vertrouwde do-re-mi.
Curieus is dat Saties composities, die meestal meerdelig zijn, in zichzelf gelijk blijven, maar elk hun eigen subtiele signatuur hebben waardoor ze duidelijk te onderscheiden zijn. De Leeuw paart in zijn vertolkingen een donzig toucher en een uitgewogen klankgeving aan een serene rust, waarin een minuscule vertraging of versnelling al een verbazende expressiviteit kan krijgen. De magie is er nog steeds.
© Frits van der Waa 2015
