de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 14 november 2017
Effectief spel met gekwelde gemoederen
Werther, opera van Jules Massenet door Opera Zuid o.l.v. Sybrand van der Werf en Pieter-Jelle de Boer. 10/11 , Theater aan het Vrijthof, Maastricht. Tournee t/m 10/12.
Hoe het gaat aflopen met Werther weet natuurlijk iedereen al voor het doek opgaat. De zelfmoordgolf die Goethes roman aan het eind van de achttiende eeuw veroorzaakte onder jonge mannen met een rampspoedig liefdesleven is nog steeds een van de meest ongelukkige wapenfeiten uit de wereldliteratuur. Jules Massenet, die er in 1892 een opera van maakte, heeft in essentie niets veranderd aan het verhaal. Wel speelt hij zeer effectief met het contrast tussen Werthers gekwelde gemoed en het genoeglijke leven dat het gezin van zijn aanbeden Charlotte leidt. Tot aan het slot toe, als bij de laatste doodssnikken van Werther vanuit de coulissen opeens hetzelfde kinderkerstliedje opklinkt waar de opera ook mee begon.
Regisseur Sybrand van der Werf verbeeldt de geschiedenis in zijn enscenering voor Opera Zuid vrij realistisch. Zijn voornaamste toevoeging is de geestverschijning van de overleden moeder, aan wie Charlotte beloofd heeft met Albert, Werthers rivaal, te trouwen. Het is mooi hoe die gesluierde gestalte, eerst een zinnebeeld van dochtertrouw, geleidelijk de tweestrijd en de angst gaat uitbeelden die zich meester maakt van Charlotte, die als personage eigenlijk veel interessanter is dan de aldoor maar lijdende Werther. Daar past ook bij dat mezzo Florieke Beelen aanvankelijk stijf en plichtmatig door het toneelbeeld wandelt, en pas in de tweede helft echt gevoelens gaat tonen. Vocaal levert ze van meet af aan een heel fraaie, sterke prestatie, waarnaast de doorvoelde zang van de Amerikaanse tenor Eric Fennell helaas nogal bleekjes afsteekt. Fennell speelt de rol van Werther overigens met verve, en in de lange sterfscène is zijn geringe draagkracht gelukkig veel minder incongruent.
De Belgische bariton Ivan Thirion komt vocaal beter uit de verf als Albert, die niettemin een nogal kleurloze figuur is, zeker vergeleken met de kittige Anna Emelianova, die als Charlottes zusje Sophie voor veel blijmoedige noten zorgt. De overige kleinere rollen zijn allemaal goed bezet.
Een belangrijk deel van de dramatiek komt uit de orkestbak, waar dirigent Pieter-Jelle de Boer, debutant bij Opera Zuid, de Philharmonie Zuidnederland met vaste hand door Massenets nimmer exuberante, maar smaakvolle en contrastrijke partituur leidt, en er gloed, kleur en warmte in brengt. Werther wordt niet heel vaak opgevoerd, maar het is een opera zonder zwakke plekken. De inventiviteit waarmee dit bescheiden verhaal tot een muzikaal drama is uitgewerkt is bewonderenswaardig.
Ook de vormgeving is effectief in haar eenvoud, waarbij de nogal traditioneel ogende kostuums tegenwicht krijgen in de gestileerde decorelementen.Die verbeelden zowel architectuur als natuur en versterken met hun ruimtelijke en claustrofobische effecten ook de psychologische lading van het werk.
© Frits van der Waa 2017
